سدیم متا بی سولفیت چیست؟

سدیم متا بی سولفیت (sodium metabisulfite) یک ترکیب معدنی با فرمول شیمیایی Na₂S₂O₅ است. به شکل پودر کریستالی سفید رنگ با بویی شبیه به گوگرد دی اکسید است. سدیم متا بی سولفیت خوراکی به عنوان نگهدارنده از رشد باکتری ها جلوگیری می کند. این پودر سفید رنگ محلول در آب است؛ در دو گرید صنعتی و خوراکی در صنایع غذایی، دارویی و تصفیه آب کاربرد دارد.

کاربرد متا بی سولفیت سدیم:

این ماده شیمیایی به سبب استفاده در گرید های مختلف تنوع استفاده بالایی دارد که بخشی از آنها به شرح زیر است:

گرید خوراکی

کاربرد به عنوان نگهدارنده:

• سدیم متا بی سولفیت خوراکی عمدتا به عنوان نگهدارنده  جهت جلوگیری از رشد باکتری در غذا و افزایش زمان ماندگاری جلوگیری از قهوه ای شدن و از دست رفتن تازگی در میوه ها،سبزیجات و سایر مواد غذایی مورد استفاده است. میزان مصرف روزانه آن در حدود 0.7 گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن انسان توصیه شده است. هر چند در صورت وجود آلرژی به ترکیباتی سولفیتی این مقدار باید کمتر باشد. غذاهایی که حاوی بیشترین ترکیبات سولفیت می باشند ، شامل سس ها،محصولات فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس،برخی غذاهای دریایی نظیر صدف ها و ترکیبات حاوی سویا هستند.
• از متا بی سولفیت سدیم در تولید بیسکویت رژیمی و کم چرب نیز استفاده می شود. این ماده یک بهبود دهنده خمیر بیسکویت است . در اثر آزاد کردن سولفور دی اکسید با تاثیر بر گلوتن موجو د در خمیر بیسکویت، خمیری منعطف جهت  قالب زنی را تولید می کند و همچنین مانع  از خرد شدن در زمان پخت می شود.

• متابی سولفیت سدیم در تهیه میوه خشک:

سولفوره کردن میوه ها موجب حفظ آن ها در برابر واکنش با هوا و اکسید شدن می شود در نتیجه از تغییر رنگ آن ها در هنگام خشک کردن میوه هایی مثل گلابی، زردآلو ، سیب و سایر میوه هایی که دارای  رنگ روشن هستند با این روش جلوگیری به عمل می آید و می توان آن ها را مدت زمان طولانی تری با حفظ طعم و رنگ نگهداری نمود. به غیر از MBS  برای خشک کردن میوه ها می توان از سایر مواد سولفور دار مجاز در صنایع غذایی مانند دی اکسید سولفور، سدیم بی سولفیت و… استفاده کرد.

و استفاده ازSMBS باید در زمانی کوتاه و مقداری مجاز و مشخص انجام شود. زیرا استفاده ی بیش از حد و ماندن میوه ها در محلول های سولفور دار بیشتر از مقدار مجاز موجب خمیری شدن آن ها می گردد. یک الی یک و نیم قاشق چای خوری از محصول فوق یا دیگر مواد سولفور دار ذکر شده در یک لیتر آب برای میوه های ورقه شده به مدت پنج دقیقه و برای میوه های نصف شده به مدت 15 دقیقه باعث خمیری شدن میوه ها نمی شود و موجب حفظ ظاهر و خواص میوه ها می گردد. بعد از مدت زمان ذکر شده میوه ها را با آب سرد بشویید و آن را روی سینی توری مانند پهن کنید.

• متابی سولفیت سدیم در آبلیمو:

این ماده شیمیایی به عنوان یک ماده موثر در حفظ طعم و رنگ آبلیمو می باشد. به عنوان نگهدارنده مانع رشد باکتری در آبلیمو می شود. میزان مجاز استفاده از این ماده شیمیایی 250پی پی ام است و بیشتر از آن غیر مجاز می باشد.

گرید صنعتی:

به عنوان یک عامل پاک کننده:

متا بی سولفیت صنعتی در کارخانجات تولید نوشیدنی جهت استریل و ایجاد خاصیت آنتی اکسیدانی مورد استفاده قرار می گیرد. برخی افراد به این مواد شیمیایی حساسیت دارند و بعد از نوشیدن برخی نوشیدنی ها دچار برخی حساسیت ها می شوند که به دلیل وجود همین ماده شیمیایی است.

کاربرد در صنایع تصفیه آب:

متا بی سولفیت سدیم در تصفیه آب در نقش یک عامل ضد باکتریایی عمل می کند. این ماده در تمیز کردن جرم لوله های آب در دستگاه آب شیرین کن مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده باعث کاهش کلر مازاد در فرآیند تصفیه و عاملی برای کاهش اکسیژن محلول در آب برای مصارف خاص کاربرد دارد.

کاربرد در صنایع آرایشی بهداشتی

صنایع آرایشی و بهداشتی به سبب گستردگی بالا طیف وسیعی از مواد شیمیایی را پوشش می دهد، محصولاتی از قبیل لاک های ناخن،انواع شامپوها، ماسک ها، کرم ها و لوسیون ها تنها بخشی از محصولاتی هستند که این ماده شیمیایی در فرمولاسیون آنها استفاده می شود.

در واقع از آن به عنوان نگهدارنده و آنتی اکسیدان در مواد آرایشی و بهداشتی و به طور خاص در شامپوها و لوسیون های مو برای صاف شدن مو استفاده می شود.

کاربرد در صنایع نساجی و کاغذ سازی

گرید صنعتی SMBS در صنعت ساخت کاغذ و نساجی با قدرت کلر زدایی به عنوان سفید کننده کاغذ ،کتان،پارچه ،پشم و… استفاده می شود. در تولید پارچه ها با کیفیت ،برگشت لباس های آب رفته به حالت عادی، استفاده می شود به این صورت که باعث از بین رفتن پیوند های سولفید می شود و لباس به حالت اولیه خودش برمی گردد. برای جلوگیری از فرسودگی لباس و کفش نیز مورد استفاده قرار می گیرد . این ماده در صنعت چرم سازی به مرغوبیت چرم و جلو گیری از ترک خوردن چرم بسیار موثر است.

از این ماده به صورت خشک برای جذب رطوبت دربسته بندی های کفش ها یا کیف ها نیز استفاده می شود. نکته این ماده شیمیایی به دلیل قرارگرفتن در معرض هوا، مقدار کمی دی اکسید سولفور آزاد می کند.

داروسازی :

به عنوان یک آنتی اکسیدان در فرمولاسیون دارویی خوراکی،تزریقی و موضعی استفاده می شود. این محصول در pH اسیدی به عنوان نگهدارنده در دارو های خوراکی مانند شربت و احیا کننده استامینوفن مورد استفاده قرار می گیرد.

استخراج طلا

این ماده معمولا برای رسوب دهی طلا در محلول های تیزاب سلطانی و کلرید طلا مورد استفاده قرار می گیرد. وقتی این ماده در آب حل می شود گاز سولفور دی اکسید تشکیل می شود که در رسوب دهی طلا از محلول مناسب می باشد. این ماده به دلیل آنکه انتخابی عمل می کند و سبب ایجاد رسوب می شود محبوبیت خاصی دارد.

در فرآیند استخراج طلا از قطعات و برد های الکترونیکی معمولاً خرید این ماده به منظور ترکیب گردن آن با اوره مورد استفاده قرار می گیرد. اوره که با نام کاربامید شناخته می شود در الکل و آب محلول است و غیر قابل احتراق می باشد. در فرایند های بازیابی طلا از اوره به منظور خنثی سازی اسید نیتریک اضافی موجود در محلول های تیزاب سلطانی استفاده می شود.

کاهش میزان کلر در تصفیه ی آب

استفاده از متا بی سولفیت سدیم در تصفیه ی آب می تواند باعث کاهش میزان کلر اضافی در آب شود. همچنین می تواند O3 را جذب نماید و از میزان آن در آب بکاهد. کلر و اوزون دو ماده ی اکسید کننده هستند که در هنگام تصفیه ی آب اگر به فرایند اسمز معکوس برسند موجب نابودی آن می شوند. در نتیجه حذف آن ها قبل از رسیدن به این مرحله توسط MBS یکی از قسمت های اساسی در تصفیه ی آب محسوب می شود.

سایر کاربردها

به دلیل خواص اسیدی و نگهدارنده ای که دارد, برای استفاده در تاریکخانه های چاپ عکس در عکاسی, بسیار مناسب است. هر چند در حال حاضر این شیوه ظهور عکس در حال منسوخ شدن است. محصول فوق به عنوان یک ماده ی سفید کننده در تولید پارچه در صنایع نساجی و یا تولید خمیرکاغذ نیز به کار برده می شود.

مصرف در دوران بارداری

به طور کلی در دوران بارداری باید نسبت به مصرف مواد مختلف حساسیت بیشتری نشان داد، اکثر مواد غذایی که از نگه دارنده ها استفاده می کنند حاوی ترکیبات حائی سولفیت هستند بنابراین باید کمتر مصرف شوند،سدیم متا بی سولفیت نیز به طور کلی خطری ایجاد نمی کند اما در بعضی افراد که به سولفیت ها از قبیل سولفیت سدیم، سولفیت پتاسیم و… حساسیت نسان می دهند، ممکن است سبب تهوع و اسهال تورم صورت و مشکل در تنفس شود.

مضرات متا بی سولفیت سدیم MSDS

استفاده بیش از اندازه استاندارد از این ماده به عنوان عامل نگهدارنده غذا, باعث کاهش میزان سولفیت در کبد انسان می شود. در صورت مصرف بیش از اندازه به صورت مداوم، آسیب های زیانباری به سیستم ایمنی بدن انسان وارد می کند. همچنین این ماده با سرطان ،اختلاط در باروری، اخلال در رشد کودک و هم چنین مشکلات عصبی در ارتباط است. افراد مبتلا به آسم و سایر آلرژیها نیز ممکن است به آن حساس باشند.

نکته ی دیگر این که این ترکیب را به هیچ عنوان نباید به صورت خالص مصرف کرد. زیرا باعث تحریک دستگاه گوارش انسان می شود. دلیل این امر این است که با اسید معده ی انسان واکنش می دهد و سولفوریک اسید تولید می کند. مصرف مقدار بالای آن می تواند موجب تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکمی، اختلالات گردش خون و اخلال در سیستم عصبی انسان شود. دوز مرگ ناگهانی برای بزرگسالان بالغ 10 گرم است. از این جهت لازم است پیش از شروع به کار حتما msds متابی سولفیت سدیم مطالعه گردد. تا از عوارض و خطرات این ماده اطلاع پیدا کنید.

Msds سدیم متا بی سولفیت

از جمله موارد ایمنی که باید هنگام کار با این ماده رعایت کرد نبوییدن و استفاده از دستکش است. زیرا استفاده از این محصول می تواند موجب آسیب و تحریک پوست شود. این ماده غیر قابل اشتعال است. امکان دارد حین کار کردن در دما های بالا به اکسید های خطرناکی از سدیم و سولفور تجزیه شود. همچنین در هنگام مخلوط شدن با آب واکنش می دهد و به یک اسید خورنده تبدیل می گردد.

اثرات تماس و برخورد

هنگامی که سدیم متا بی سولفیت شیمیایی خیس شود و یا در تماس با بخار آب قرار گیرد ، گاز سمی گوگرد دی اکسید تولید می شود . از این رو افرادی که با این ماده سروکار دارند ، باید تمام نکات ایمنی لازم را رعایت کرده و با احتیاط رفتار کنند .