سدیم لوریل سولفات (SLS) یک صابون مصنوعی یا سورفکتانت است که معمولا از روغن نارگیل، روغن هسته خرما یا نفت ساخته شود. این ترکیب در شوینده ها کف ایجاد می کند و در از بین بردن چربی و کثیفی از لباس ها و سطوح بسیار موثر است. سدیم لوریل سولفات ارزان و کاملا زیست تخریب پذیر است.

SLS یک عنصر رایج در مواد شوینده لباس، صابون ظرفشویی، شامپو و خمیر دندان است. این ماده همچنین در پاک کننده های ساخته شده توسط شرکت های تولید کننده محصولات طبیعی، از جمله مواد شوینده لباسشویی، صابون ظرفشویی و خمیردندان مورد استفاده قرار می گیرد. SLS همچنین در پوشش برخی داروها وجود دارد تا به حل شدن آنها پس از بلعیدن کمک کند.

سدیم لوریل سولفات چیست

SLS یک سورفاکتانت آنیونی است که در محصولات خانگی مانند خمیر دندان، شامپو، فوم های اصلاح و حمام به دلیل اثر غلیظ کننده و توانایی آن در ایجاد کف استفاده می شود. این مولکول دارای یک انتهای ۱۲ کربنی است که به یک گروه سولفات متصل است و به مولکول خاصیت آمفی فیلیک مورد نیاز یک شوینده را می دهد.

این ترکیب با استری کردن اسید سولفوریک با دودکانول (لوریل الکل، (C12H25OH و سپس خنثی سازی با کربنات سدیم تهیه می شود. SLS هم در صنعت و هم در لوازم آرایشی – بهداشتی استفاده می شود. این ترکیب مانند تمام سورفکتانت های شوینده (از جمله صابون ها)، چربی های پوست را از بین می برد و می تواند باعث تحریک پوست و چشم شود.

SLS با اتوکسیلاسیون به سدیم لورت سولفات (که به آن سدیم لوریل اتر سولفات نیز می گویند،SLES ) تبدیل می شود که بر روی پوست اثر تحریک کنندگی کمتری دارد، احتمالا به این دلیل که به اندازه ترکیب غیراتوکسیله دناتوره کننده پروتئین ها نیست.

خواص و ویژگی سدیم لوریل سولفات

سدیم لوریل سولفات یک سورفکتانت آنیونی و یک نماینده معمولی برای سورفاکتانت مبتنی بر سولفات است. این ترکیب با نام های AS، K12، سولفات الکل کوکو، سدیم لوریل سولفات و عامل کف کننده نیز شناخته می شود. محصولات تجاری آن معمولا به صورت پودر کریستالی سفید تا زرد روشن هستند. این ترکیب غیر سمی، کمی محلول در الکل، نامحلول در کلروفرم و اتر، محلول در آب و کمپلکس آنیونی و غیریونی خوبی تولید می کند.

SLS خاصیت امولسیون پذیری، کف کنندگی، نفوذ کنندگی، آلودگی زدایی و پخش کنندگی خوبی دارد. این ماده به وفور در فوم ها به کار می رود و به سرعت زیست تخریب پذیر است و حلالیت آن نزدیک به الکل چرب پلی اکسی اتیلن اتر سدیم سولفات است. این ترکیب به آب های قلیایی و سخت حساس نیست اما پایداری آن در شرایط اسیدی از سولفونات عمومی پایین تر است.

مدرکی دال بر سرطان زا بودن این محصول وجود ندارد، اما دوزهای بالا ممکن است پوست را تحریک کند. با این حال، در محصولات آرایشی- بهداشتی عمومی غلظت آن زمانی که به عنوان عامل کف کننده استفاده می شود بسیار محدود است و مطابق با استانداردهای ملی است پس جای نگرانی نیست.

سدیم لوریل سولفات جزء اصلی مواد شوینده است. معمولا در فرآیند استخراج DNA برای جداسازی DNA پس از دناتوره شدن پروتئین استفاده می شود. این ترکیب اغلب به اشتباه به عنوان سدیم دودسیل سولفونات خوانده می شود. به طور گسترده ای به عنوان عامل کف کننده در خمیر دندان، صابون، ژل دوش، شامپو، مواد شوینده و لوازم آرایشی استفاده می شود. در واقع ۹۵ درصد محصولات مراقبت شخصی و پاک کننده های خانگی حاوی سدیم لوریل سولفات هستند.

اخیرا به عنوان یک سورفکتانت در واکنش های تشکیل هیدرات گاز یا هیدرات متان نیز کاربرد پیدا کرده است و سرعت تشکیل آن را تا ۷۰۰ برابر افزایش می دهد.

تفاوت سدیم لوریل سولفات و سدیم لورت سولفات

این دو ترکیب معمولا در محصولات زیبایی یافت می شوند و به دلیل تفاوت جزئی در املا به راحتی اشتباه گرفته می شوند، اما تفاوت قابل توجهی بین این دو ماده وجود دارد. آنها به طور مشابه عمل می کنند به این معنا که هر دو ماده باعث ایجاد ایجاد کف در محصولات می شوند.

SLS به ندرت به محصولات کودک اضافه می شود. در عوض، صابون ها و شامپوهای بچه اغلب از یک پاک کننده نزدیک اما ملایم تر به نام سدیم لورت سولفات (SLES) استفاده می کنند. نام این دو ماده شیمیایی بسیار شبیه است بنابراین به راحتی می توان آنها را با هم اشتباه گرفت.

یکی از تفاوت ها این است که سدیم لوریل سولفات معمولا بیشتر از سدیم لورت سولفات به پروتئین های سطح پوست می چسبد. بنابراین SLS پتانسیل تحریک کننده بیشتری دارد و هنگام استفاده از آن احتمالا حساسیت تماسی بالاتری وجود دارد.

هر دو ترکیب SLS و SLES معمولا به دلیل خاصیت کف کنندگی در شامپوها استفاده می شوند که به تولید کف قوی کمک می کنند و کثیفی و چربی را از پوست سر پاک می کنند. فرمول ‌هایی که حاوی SLS هستند می ‌توانند پوست سر و چشم‌ های حساس را تحریک کنند. فرمول‌ هایی که حاوی SLES هستند می‌ توانند آلوده شوند، مگر اینکه شرکت ادعا کند که این ماده شیمیایی را خالص کرده است و از عاری بودن آن از ۱،۴-دی‌اکسان اطمینان حاصل کند. ‌

SLS می تواند کاملا تحریک کننده باشد. با این حال، همان فرآیندی که SLES را به یک ماده تحریک ‌کننده کمتر از SLS تبدیل می‌ کند، آن را در معرض یک ماده سرطان ‌زای شناخته‌ شده، ۱،۴-دیوکسان قرار می ‌دهد. SLES باید از طریق یک فرآیند خلاء پاکسازی شود تا از عاری بودن از ۱،۴-دیوکسان اطمینان حاصل شود. با این حال، هیچ راهی برای دانستن اینکه آیا این ماده خالص شده است یا خیر وجود ندارد. در بیشتر موارد، محصولات حاوی SLES حاوی ۱،۴-دیوکسان نیز هستند.

از سوی دیگر SLS در معرض خطر آلودگی و حاوی ۱،۴-دیوکسان نیست. با این حال خطر تحریک پوست شما را دارد. شما واقعا نمی توانید با انتخاب SLES از خطر تحریک پوست فرار کنید. اگرچه SLES کمتر تحریک کننده است، اما می تواند به مرور زمان منجر به افزایش حساسیت شود. مثلا اگر سال‌ها از خمیر دندان یا شامپو استفاده ‌کنید ممکن است ناگهان واکنش ضعیفی مانند قرمزی، خارش ایجاد کرده یا دچار واکنش آلرژیک شوید.

کاربردهای سدیم لوریل سولفات

سدیم لوریل سولفات (SLS) یک ماده پاک کننده و کف کننده ارزان و بسیار موثر است. این عنصر در طیف گسترده ای از محصولات مراقبت شخصی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در غلظت‌ های بسیار بالاتر در محصولات صنعتی مانند صابون کارواش، چربی‌ زدای موتور و پاک کننده های کف استفاده می ‌شود. در ادامه به سایر کاربردهای این ماده شیمیایی اشاره می کنیم.

کاربرد در داروسازی

حل شدن میسلی روشی عالی برای افزایش حلالیت داروها در محیط های آبی است. در غلظت‌های بالاتر از غلظت بحرانی میسل (CMC)، میسل‌ ها تشکیل می‌ شوند و می ‌توانند حلالیت آبی ظاهری داروهای کم محلول را افزایش دهند. سدیم لوریل سولفات (SLS) یکی از عوامل حل کننده رایج در علوم دارویی است.

بررسی حلالیت در آب داروها در حضور سورفکتانت ها و ایجاد رابطه بین حلالیت دارو در حضور SLS موضوع مهمی در پیش ‌بینی و درک مکانیسم انحلال‌ است. اکثر داروها افزایش قابل توجهی در حلالیت با استفاده از (۰.۵٪) SLS نشان می دهند.

کاربرد در شامپو

سدیم لوریل سولفات با هدف ایجاد کف برای از بین بردن چربی و کثیفی از موهای شما در شامپوها مورد استفاده قرار می گیرد. اگر شامپوی شما به راحتی زیر دوش کف می کند به دلیل سولفات به کار رفته در فرمولاسیون آن است.

از دیدگاه شیمیایی، سولفات ها سورفکتانت هستند و وظیفه آنها کاهش سطح کشش سطحی بین شامپو و پوست شما است. سورفاکتانت ها به مواد فعال موجود در شامپو اجازه می دهد تا کار موثرتری برای تمیز کردن کثیفی، چربی و پوست مرده روی سر و موهای شما انجام دهند.

سولفات ها در محصولات مختلفی از شامپو گرفته تا مایع ظرفشویی و شوینده های لباسشویی یافت می شوند. هنگامی که در شامپو استفاده می شود، موادی مانند سدیم لوریل سولفات اساسا تاثیرات شامپو را تقویت می کند و به آن اجازه می دهد تا آلودگی هایی که موهای شما را چرب و کثیف می کنند از بین ببرد.

سولفات ها از این نظرخوب هستند که شامپو را بسیار موثرتر می کنند. با این حال، آنها بد هستند به این معنا که می توانند تاثیر زیادی روی پوست سر و موهای شما داشته باشند و در نتیجه باعث از بین رفتن بیش از حد پروتئین ها و روغن های طبیعی می شوند.

کاربرد در خمیردندان

عملکرد اصلی خمیردندان ها تمیز کردن دندان ها از طریق از بین بردن بقایای مواد غذایی، حذف پلاک های دندانی و لکه ها است. اکثر خمیردندان ها علاوه بر یک ماده ساینده حاوی مواد شوینده ای هستند تا با افزایش نفوذ به فضاهای بین دندانی و تسهیل حذف پلاک و لکه، عملکرد پاک کنندگی را بهبود می بخشد.

در حالت ایده آل، یک شوینده باید خاصیت کف کنندگی و پاک کنندگی مناسب داشته باشد، با سایر مواد سازگار باشد و بر طعم آن تأثیری نگذارد. همچنین باید در غلظت مورد استفاده غیر سمی و برای بافت های دهان تحریک کننده نباشد.

سدیم لوریل سولفات یکی از رایج ترین شوینده های موجود در فرمولاسیون خمیردندان است. این ترکیب با میل ترکیبی بالا برای پروتئین ها و فعالیت ضد باکتریایی به حذف رسوبات پلاک و جلوگیری از لکه های دندانی کمک می کند.

کاربرد در صنایع

SLS یک سورفکتانت است که به عنوان یک بازدارنده خوردگی در کنترل خوردگی فولاد در محلول آبی حاوی ۶۰ ppm کلر استفاده می شود.

SLS دارای قدرت شویندگی، امولسیون و کف کنندگی عالی است، می تواند به عنوان شوینده و مواد کمکی نساجی استفاده شود و همچنین به عنوان سورفکتانت آنیونی ، عوامل اطفاء حریق معدنی، مواد کف کننده برای کپسول های آتش نشانی و به عنوان امولسیون کننده استفاده می شود.

سدیم دودسیل سولفات یک ماده متداول در ساخت چربی ‌گیرهای موتور، شوینده‌ های ماشین لباسشویی با قدرت صنعتی، لاستیک‌ های مصنوعی، رزین ‌ها و پلاستیک‌ ها است.

به عنوان یک سورفکتانت بسیار موثر، سدیم لوریل سولفات به طور گسترده ای برای از بین بردن لکه های چرب و باقی مانده های مختلف استفاده می شود. با به دام انداختن روغن و کثیفی کار می کند و باعث می شود آنها به راحتی شسته شوند.

کاربرد در صنایع غذایی

از دیگر کاربردهای سدیم لوریل سولفات می توان به کاربرد آن به عنوان افزودنی غذایی اشاره کرد. گل ختمی، تخم مرغ خشک و پودرهای نوشیدنی خشک از جمله محصولاتی هستند که معمولا می توان این ترکیب را به عنوان قوام دهنده یا امولسیفایر در آنها یافت.

عوامل امولسیون کننده و سورفکتانت های آنیونی مانند SLS برای کیک، نوشیدنی، پروتئین، میوه، آب میوه، روغن خوراکی و غیره نیز استفاده می شوند.

کاربرد در آزمایشگاه

سدیم دودسیل سولفات پلی آکریل آمید الکتروفورز ژل یا SDS-PAGE یک روش آزمایشگاهی رایج است که در آن پروتئین ها بر اساس اندازه آنها با عبور پروتئین ها از طریق یک ماتریس پلی آکریل آمید با اعمال میدان الکتریکی در سراسر ماتریس جدا می شوند.

SLS با برهم زدن پیوندهای غیرکووالانسی در پروتئین ها عمل می کند و در نتیجه آنها را دناتوره می کند و باعث می شود مولکول ها شکل اصلی خود را از دست بدهند. این عمل به طور موثر یک بار منفی به پروتئین وارد می کند که متناسب با جرم پروتئین است.

این بار منفی جدید به طور قابل توجهی بیشتر از بار اصلی پروتئین است در نتیجه دافعه الکترواستاتیکی که با اتصال SDS ایجاد می شود باعث می شود پروتئین ها به شکل میله ای باز شوند.

این ترکیب گاهی اوقات به عنوان ماده اولیه برای اصلاح مواد استفاده می شود. به عنوان افزودنی در تجزیه و تحلیل الکتروفورز مویین نیز کاربرد دارد و به طور کلی به عنوان محلول مولر استفاده می شود.

واکنش پذیری سدیم لوریل سولفات

SLS با اکسید کننده های قوی و مواد کاتیونی و اسیدهایی با pH کمتر از ۲.۵ ناسازگار است. نمک های بازی مانند SLS معمولا در آب محلول هستند. محلول‌ های به ‌دست‌ آمده حاوی غلظت ‌های متوسطی از یون‌های هیدروکسید هستند و pH آنها بیشتر از ۷.۰ است.

آنها به عنوان باز واکنش نشان می دهند تا اسیدها را خنثی کنند. این خنثی ‌سازی‌ها گرما تولید می‌ کنند اما کمتر یا به مراتب کمتر از خنثی‌ سازی بازهای دیگر است. آنها معمولا به عنوان عوامل اکسید کننده یا کاهش دهنده واکنش نشان نمی دهند اما چنین رفتاری غیرممکن نیست.

سدیم لوریل سولفات با سورفکتانت های کاتیونی واکنش نشان می دهد که باعث از دست دادن فعالیت آن می شود ولی حتی در غلظت های بسیار کم باعث ایجاد رسوب نمی شود. برخلاف صابون ها با اسیدهای رقیق و یون های کلسیم و منیزیم سازگار است.

سدیم لوریل سولفات با نمک های یون های فلزی چند ظرفیتی مانند آلومینیوم، سرب، قلع یا روی ناسازگار است و با نمک های پتاسیم رسوب می کند. محلول های سدیم لوریل سولفات ( pH 9.5 تا ۱۰.۰) برای فولاد ملایم، مس، برنج، برنز و آلومینیوم خورنده ملایمی هستند.

آیا سدیم لوریل سولفات خطرناک است؟

شایعات در مورد خطرات احتمالی SLS به طور گسترده به عنوان حقایق در وب سایت های انتقادی از مواد شیمیایی سدیم در محصولات مراقبت از پوست ارائه می شود. یکی از ادعاهای رایج این است که SLS می تواند به چشم ها آسیب برساند و احتمالا منجر به نابینایی شود. مورد دیگر این است که SLS با سرطان مرتبط است. این ادعاها بی اساس هستند زیرا این ترکیب شیمیایی باعث سرطان یا آسیب به چشم نمی شود.

با این حال، مانند بسیاری از شوینده‌ها SLS می ‌تواند پوست را تحریک کرده و باعث اگزما، خشکی و قرمزی پوست شود، به‌ ویژه در غلظت ‌های بالا یا زمانی که به طور مداوم استفاده می ‌شود.

نوزادان اپیدرم (لایه بیرونی پوست) نازک تری نسبت به بزرگسالان دارند. این بدان معناست که نوزادان نسبت به صابون ها و مواد شوینده حساس تر هستند. محصولی که حاوی سدیم لوریل سولفات است، پوست اکثر نوزادان و کودکان را تحریک نمی‌کند به شرط اینکه فورا شسته شود.

سازمان ایمنی مواد تشکیل دهنده در ایالات متحده SLS را تا حداکثر غلظت ۵۰ درصد ایمن می داند، مشروط بر اینکه فورا از روی پوست شسته شود.

دشوار است بدانید که یک محصول حاوی چه مقدار SLS است زیرا معمولا درصدها بر روی برچسب مواد تشکیل دهنده ذکر نشده است. بر اساس گزارش سازمان غذا و دارو، میزان سدیم لوریل سولفات در محصولات خانگی و شخصی از ۰.۰۱ درصد تا ۵۰ درصد متغیر است. دو شامپو بچه که مورد بررسی قرار گرفتند حاوی کمتر از ۵ درصد SLS بودند.

نگرانی های ایمنی مربوط SLS

هنگام استفاده از SLS به شکل جامد آن بسیار احتیاط کنید زیرا این ترکیب به راحتی در هوا پخش می شود. در صورت استنشاق می تواند خطر خفگی جدی ایجاد کند. اکیدا توصیه می شود که هنگام کار با ترکیب از ماسک گرد و غبار و هود خلاء استفاده کنید تا قرار گرفتن در معرض آن به حداقل برسد.

برخی مطالعات نشان می دهد که این ترکیب ممکن است باعث مشکلات پوستی شود (درماتیت) شود. SLS همچنین ممکن است باعث ایجاد زخم های آفتی شود که معمولا در برخی کشورها به آن زخم شانکر می گویند.

عوارض مصرف سدیم لوریل سولفات

SLS به طور گسترده در لوازم آرایشی و فرمولاسیون دارویی خوراکی و موضعی استفاده می شود. این ماده نسبتا سمی با اثرات سمی حاد از جمله تحریک پوست، چشم، غشاهای مخاطی، دستگاه تنفسی فوقانی و معده می تواند به سلامتی شما آسیب برساند. قرار گرفتن مکرر و طولانی مدت در معرض محلول های رقیق ممکن است باعث خشک شدن و ترک خوردن پوست شود.

درماتیت تماسی نیز ممکن است ایجاد شود. استنشاق طولانی مدت سدیم لوریل سولفات نیز به ریه ها آسیب می رساند. حساسیت ریوی ممکن است، منجر به اختلال عملکرد بیش فعال راه هوایی و آلرژی ریوی شود. مطالعات حیوانی نشان داده است که تزریق داخل وریدی باعث ایجاد اثرات سمی قابل توجهی برای ریه، کلیه و کبد می شود. آزمایش جهش زایی در سیستم های باکتریایی منفی بوده است.

واکنش‌های نامطلوب به سدیم لوریل سولفات در فرمولاسیون‌های آرایشی و دارویی عمدتا مربوط به گزارش‌ هایی مبنی بر تحریک پوست یا چشم پس از استفاده موضعی است. این ترکیب نباید در آماده سازی داخل وریدی برای انسان استفاده شود. دوز احتمالی کشنده خوراکی برای انسان ۰.۵-۵.۰ گرم بر کیلوگرم وزن بدن است.