اسید اسکوربیک

آسکوربیک اسید

آسکوربیک اسید ترکیبی آلی با فرمول C6H8O6 است که در گذشته هگزورونیک اسید نامیده می‌شد. این ترکیب، جامد سفید رنگی است که البته در صورت وجود ناخالصی در برخی نمونه‌ها به رنگ زرد می‌زند. آسکوربیک اسید به خوبی در آب حل می‌شود و محلول اسیدی ضعیفی ایجاد می‌کند. همچنین عامل کاهنده‌ی ضعیفی به شمار می‌رود.

آسکوربیک اسید دو انانتیومر (ایزومر‌های آینه‌ای) دارد که با پیشوندهای L (برای Levo) و D (برای Dextro) نشان داده می‌شوند.
L-آسکوربیک اسید، ایزومری است که بیشتر با آن سروکار داریم. این ایزومر به صورت طبیعی در بسیاری از خوراکی‌ها وجود داشته و یکی از حالات (ویتامر) ویتامین C یا ث است. ویتامین ث ماده‌ای ضروری برای ادامه‌ی حیات انسان و بسیاری از جانداران دیگر است.
کمبود ویتامین ث می‌تواند باعث بیماری اسکوروی شود که در گذشته در میان دریانوردانی که راهی سفرهای دریایی طولانی می‌شدند، بسیار شایع بود. ویتامین C به عنوان افزودنی غذایی و مکمل غذایی به خاطر خاصیت آنتی‌اکسیدانی‌اش استفاده می‌شود. ایزومر D-آسکوربیک اسید را می‌توان به شکل شیمیایی تولید کرد اما نقش زیستی مهمی ندارد.
به طور کلی آسکوربیک اسید را می‌توان از دو لحاظ شیمیایی و زیستی به طور مفصل بررسی کرد. در این مقاله سعی کردیم که از دید شیمیایی بررسی کامل داشته و گریزی هم به مسائل زیستی این ترکیب بزنیم.

تاریخچه‌ی آسکوربیک اسید

شروع کشف آسکوربیک‌اسید به زمانی برمی‌گردد که محققان دریافتند، مصرف برخی خوراکی‌ها از ابتلا به بیماری اسکوروی یا اسکوربوت جلوگیری می‌کند. اسکوروی به بیماری گفته می‌شود که در اثر کمبو ویتامین C ایجاد می‌گردد. ویتامین ث نقشی اساسی در تولید پروتئین‌های ساختمانی بدن (مانند کلاژن) داشته و کمبود آن باعث ضعیف شدن ساختمان بافت‌ها می‌شود. علایم اصلی این بیماری عبارت‌اند از: خستگی، ورم اندام‌ها، خونریزی لثه‌ و علائم دیگر.
خاصیت ضد اسکوربوتی برخی از خوراکی‌ها در قرن هجدهم میلادی توسط جمیز لیند (پزشک اسکاتلندی و طبیب کشتی‌های جنگی) توضیح داده شد. در سال ۱۹۰۷، آکسل هولست و تئودور فرولیش دریافتند که عامل ضد اسکوربوتی در خوراکی‌ها محلول در آب بوده و با ماده‌ی شیمیایی که باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری بری‌بری (کمبود ویتامین B1 یا تیامین) متفاوت است.
بین سال‌های ۱۹۲۸ و ۱۹۳۲ میلادی، آقای آلبرت سنت گیورگی، دانشمند مجارستانی و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل پزشکی، یک ماده‌ی شیمیایی را به عنوان کاندیدایی برای عامل ضد اسکوربوتی شناسایی و آن را هگزورونیک اسید نام گذاری کرد. سنت گیورگی این ماده را ابتدا از گیاهان و سپس از غده‌ی فوق کلیه‌ی جانوران استخراج کرد. نهایتاً در سال ۱۹۳۲، چارلز گلن کینگ موفق به تایید خاصیت ضد اسکوربوتی هگزورونیک اسید (همان آسکوربیک اسید خودمان) شد.
یک سال بعد یعنی در سال ۱۹۳۳، والتر نورمن هاورث به کار بر روی یکی از نمونه‌های سنت گورگی از هگزورونیک اسید که از پاپریکا (فلفل دلمه‌ای) استخراج شده بود، مشغول شد و توانست ساختار شیمایی و ماهیت ایزومری آن را شناسایی کند. وی در سال ۱۹۳۴برای اولین بار از سنتز آسکوربیک اسید خبر داد.
هاورث و سنت گورگی در نهایت به دلیل کاربرد هگزورونیک اسید، ابتدا نام آ-سکوربیک اسید (به معنای ضد آسکوربوت) و سپس به طور اختصاصی نام L-آسکوربیک اسید را برای این ماده پیشنهاد دادند. به پاس‌ قدردانی از زحمات این دو دانشمند، در سال ۱۹۳۷ جایزه‌ی نوبل شیمی به هاورث و جایزه‌ی نوبل فیزیولوژی و پزشکی به سنت گورگی اهدا شد.

ویتامین C یا همان اسید اسکوربیک از انواع ویتامین‌های محلول در آب است که در بدن ساخته نمی‌شود و باید حتما آن را از مواد غذایی جذب کرد. از آنجایی که حرارت باعث ازبین رفتن آن می‌شود، در بدن ذخیره نشده و باید روزانه مقدار مورد نیاز بدن را مصرف کنیم. ویتامین C در میوه و سبزیجات زیادی موجود است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به گروه مرکبات مثل پرتقال و لیمو اشاره کرد. همچنین میزان زیادی ویتامین C در گریپ فروت، انواع فلفل شیرین (قرمز، زرد، سبز)، کیوی، بروکلی، توت فرنگی، گوجه فرنگی، کلم قرمز، گل کلم و طالبی اما در غلات به هیچ‌وجه وجود ندارد. ویتامین C یکی از ویتامین‌های حیاتی بدن بوده و برای فعال کردن دیگر ویتامین‌ها و پش‌برد بسیاری از فعالیت‌های سلولی لازم است.

خواص ویتامین C

خواص ویتامین C در ساخت کلاژن، که یک پروتئین مهم در ساختمان پوست و استخوان و بسیاری از بافت‌های بدن است؛ نقش مهمی دارد. همچنین خواص ویتامین C در ساخت ال کارنیتین و برخی از مواد شیمیایی که برای انتقال پیام‌های عصبی مورد استفاده بدن هستند؛ نقش مهمی را ایفا می‌کند. ویتامین برای عملکرد بهتر دستگاه ایمنی بدن ضروری است و در بهبود زخم‌ها با تولید کلاژن لازم، موثر است. همچنین ویتامین C جذب آهن از روده‌ها را افزایش می‌دهد که این خود در جلوگیری از کم‌خونی بسیار موثر است.

مهم‌ترین خواص ویتامین C، اثر آنتی‌اکسیدانی در برابر رادیکال‌های آزاد است که توسط آن در مقابل سرطان‌ها از بدن محافظت می‌کند. علاوه‌بر آن اثر آنتی‌اکسیدانی ویتامین از رسوب‌گیری دیواره شریان‌ها و ایجاد تصلب شراین (آترواسکلروز) پیشگیری کرده و در پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی بسیار مهم است. همچنین ویتامین C موجب ترشح ماده‌ای طبیعی از دیواره رگ‌ها می‌شود که در گشاد کردن رگ‌ها و کاهش فشار خون تاثیر زیادی دارد. همچنین ویتامین C با تاثیرگذاری بر روی سنتز انتقال دهنده‌های عصبی و فعالیت مغزی اثر گذاشته و عملکرد مغز را بهتر می‌نماید. اثر شناخته شده ویتامین در جلوگیری از سرماخوردگی بر همگان محرز است و همچنین اثر ویتامین C در رفع خستگی ماهیچه‌ها در ورزشکاران شناخته شده است.

علائم کمبود ویتامین C

از علائم کمبود ویتامین این است که می تواند موجب بیماری آسکوروی ‌شود که علائمی مثل خونریزی‌های زیر پوستی و مخاطی، عدم بهبود زخم‌ها، درد مفاصل، خونریزی لثه‌ها و از دست دادن دندان‌ها را ایجاد می‌کند و در مراحل شدیدتر کمبود ویتامین C موجب کم‌خونی نیز می‌گردد که علت آن را پیشتر گفتیم و به توانایی ویتامین C در کمک به جذب آن برمی‌گردد. ویتامین سی را می‌توان به صورت طبیعی از میوه و سبزیجات و یا به صورت مکمل‌های دارویی از داروخانه‌ها تهیه کرد.

قرص ویتامین C بهتر است یا قرص جوشان ؟!

مکمل‌ ویتامین C به صورت قرص‌های ساده ویا قرص‌های جوشان وجود دارد. مصرف روزانه تا ۲۰۰۰ میلی‌گرم ویتامین برای افراد مجاز است. البته افرادی سیگاری باید ۳۵ میلی‌گرم بیشتر از افراد معمولی استفاده کنند تا بتواند تاثیر خود را روی سلامتی آن‌ها داشته باشد. در پاسخ به سوال «قرص ویتامین C بهتر است یا قرص جوشان؟!» باید بگوییم هردو جذب خوبی دارند، اما قرص جوشان می‌تواند روی معده تاثیر منفی گذاشته و سبب ایجاد رفلاکس معده ویا درد و ناراحتی شود. به همین دلیل از نظر پزشکان اغلب قرص ویتامین C ارجحیت دارد و توصیه می‌شود. همچنین لازم است بدانید که مکمل ویتامین C را با آب زیاد مصرف نکنید، زیرا محلول در آب بوده و با سرعت از بدن دفع می‌شود.

آمپول ویتامین C برای چیست ؟

طی سالیان متمادی بیمارانی که به علت نارسایی کلیوی، دیالیز و همودیالیز می‌شدند؛ از خستگی و احساس ضعف شدید رنج می‌بردند. در بررسی‌های انجام شده معلوم شد که تزریق آمپول ویتامین C به این بیماران موجب کاهش خستگی و افزایش انرژی آنها می‌گردد. در حقیقت آمپول ویتامین C خاصیت درمانی دارد و به دلیل سرعت ورود آن به بدن می‌‌تواند سریع‌تر در واکنش‌ها استفاده شده و بهبودی ایجاد کند. همچنین ممکن است این دارو برای افرادی که به بیماری‌های ویروسی یا باکتریایی مبتلا هستند و نمی‌توانند تغذیه خوبی داشته باشند ویا دچار استفراغ و حالت تهوع هستند، تزریق شود تا در بهبود آن‌ها تاثیر گذاشته و سرعت بهبودی و سیستم ایمنی آن‌ها را افزایش دهد.

عوارض ویتامین C

ویتامین C که از مواد طبیعی وارد بدن شما می‌گردد، چون قابل ذخیره شدن نیست هیچ مشکلی برای شما ایجاد نمی‌کند اما در مقابل چنانچه شما ویتامین سی مورد نیاز بدن خود را از مکمل‌های دارویی به صورت پودر و قرص جوشان یا مایع استفاده کنید، ممکن است استفاده بیش از حد از آن در شما ایجاد عوارضی همچون درد شکم، گرفتگی عضلات، سردرد، تهوع و اختلال در خواب کند. عوارض ویتامین C در صورت مصرف زیاد تنها به ایجاد حالت اسیدی در بدن بازمی‌گردد که بهتر است همراه با مصرف غذاهایی باشد که این حالت را خنثی کنند. همچنین مصرف برخی از مرکبات همچون لیموترش ممکن است در طب سنتی برای برخی از افراد منع شود که باید به این نکته توجه کرده و از سایر منابع ویتامین C برای تامین نیاز بدن خود، استفاده کنند.

ویتامین C و رژیم لاغری

همانطور که گفتیم ویتامین‌ها، همچون ویتامین C باید توسط رژیم غذایی جذب شوند، زیرا در بدن ساخته نمی‌شوند. به همین دلیل افرادی که تحت رژیم لاغری قرار می‌گیرند، باید نسبت به میزان جذب مواد مغذی از غذای خود حساسیت به خرج دهند و از رژیم‌های اصولی استفاده کنند که به آن‌ها این اطمینان را بدهد که سلامتی آن‌ها به خطر نمی‌افتد. به همین دلیل است که رژیم‌های بهاره غفاری طرفداران بسیاری دارد. رژیم‌های بهاره غفاری که یک مشاور تغذیه حرفه‌ای است، نه‌تنها به تناسب اندام شما توجه می‌کند، بلکه اجازه نمی‌دهد سلامت شما به خطر بیفتد و چنانچه مواد مغذی کافی از مواد غذایی جذب نمی‌کنید، به کمک این رژیم‌ها سبک غذایی خود را اصلاح کرده و با میل کردن غذاهایی که ارزش غذایی بالایی دارند، سلامت خود را ارتقا می‌دهید.

Reviews

There are no reviews yet.

Be the first to review “اسید اسکوربیک”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Reviews

There are no reviews yet.

Be the first to review “اسید اسکوربیک”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *